سیاه دانه

توضیحات

سیاه‌دانه، یا «شونیز» (انگلیسی: Nigella Sativa‎) گیاهی یک‌ساله و گلدار و بومی جنوب غربی آسیا است از تیرهٔ آلاله‌ها و شمارهٔ گلبرگ‌های آن از پنج تا هشت است و دانه‌های سیاه‌رنگ آن در برگه‌های وسط گل قرار گرفته و بوی مخصوصی دارد.تخم سیاه‌دانه را بر روی خمیر نان می‌پاشند.

سیاه‌دانه از راستهٔ گل‌های ساعت (Ranunculales) و تیرهٔ آلالگان (Ranunculaceae) است. دانه‌اش دارای اثر قاعده‌آور، ضد کرم، ضد باکتری، مسهل و زیادکننده ترشحات شیر است.

در ایران این گیاه به‌ویژه در اراک و اصفهان به فراوانی می‌روید.

سیاه‌دانه از دیرباز تا امروزه به شکل‌های گوناگون ازجمله «عصاره، روغن، دانه و…» به عنوان نوعی داروی گیاهی برای کمک به درمان برخی بیماری‌ها در طب سنتی کاربرد داشته و دارد.

سیاه‌دانه مزه‌ای تلخ و ادویه‌ای دارد با کمی ته‌مزهٔ توت فرنگی. از سیاه‌دانه در شیرینی‌جات و شربت‌ها و لیکورها استفاده می‌شود. بر گونه‌ای از نان پاکستانی معروف به نان پیشاوری همیشه سیاه‌دانه می‌پاشند.

دانه‌های گیاه سیاه‌دانه.
نام‌های دیگر
سیاه‌دانه، سیه‌دانه، سیاه‌تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شهنیز، شنیز، شونوز، شنز، شینیز، سنیز، شویز، کمون هندی، نان‌خواه، نانخه، نانخاه، نانوخیه، بوغنج، بزغنج، سیاه‌بیرغ، شنبیذ، شونانا، کالنجی و قالیز.

در هندی به آن کلونجی می‌گویند و در عربی حبهالمبارکه، حبهالسودا و حبهالخضراء.

گیاهان دارویی

گیاهان دارویی دسته‌ای از گیاهان هستند که دارای خواص و مزیت‌های زیادی برای درمان بیماری‌ها هستند. این نوع از گیاهان می‌توانند به حفظ سلامتی بدن انسان کمک کنند. درگذشته که هنوز علم پیشرفت نکرده بود و داروهای شیمیایی تولید نشده بودند پزشک‌ها فقط می‌توانستند از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده کنند. این گیاهان، برگرفته از طبیعت هستند و تا مدت‌ها تنها دارویی بودند که انسان‌ها استفاده می‌کردند. هرچند با پیشرفت علم و فنّاوری صنعت داروسازی به وجود آمد و بسیاری از داروهای شیمیایی وارد بازار شدند؛ اما بااین‌وجود گیاه‌های دارویی هنوز جایگاه خود را دارند. درگذشته تنها بر اساس تجربه از گیاهان استفاده می‌شد و چندان دلیل علمی و سند محکمی برای اثربخش بودن گیاه‌های دارویی در دسترس نبود؛ اما امروزه به سبب پیشرفت علم و فنّاوری و به وجود آمدن آزمایشگاه‌های پیشرفته، امکان بررسی بیشتر و دقیق‌تر گیاه‌های مختلف به وجود آمده است. طی بررسی‌های صورت گرفته و آزمایش‌هایی که بر روی گیاه‌های مختلف انجام شده است؛ مشخص شده که گیاه‌هایی که انسان‌ها از آن‌ها به‌عنوان دارو استفاده می‌کنند دارای خاصیت‌ها و مزیت‌های زیادی هستند. هر یک از این گیاه‌ها ماده مخصوصی دارند که می‌تواند بر سلامتی بدن اثرگذار باشد.

مزیت استفاده از گیاهان دارویی

استفاده کردن از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها، مزیت‌های بسیار زیاد و فراوانی دارد. یکی از مهم‌ترین مزیت‌هایی که استفاده از این نوع گیاهان نسبت به داروهای شیمیایی دارند؛ نداشتن عوارض جانبی است. همه ما می‌دانیم هر یک از داروهای شیمیایی دارای عوارض گوناگون و مختلفی هستند. گاهی این عوارض تا حدی زیاد هستند که می‌توانند مشکلات جدی و حادی را برای سلامتی انسان‌ها به وجود بیاورند؛ اما گیاه‌های دارویی معمولاً عوارض جانبی ندارند و مصرف آن‌ها بی‌ضرر است. البته باید توجه داشته باشید که این گیاه‌ها نیز باید با تجویز پزشکان طب سنتی مصرف شوند؛ زیرا به‌طور مثال ممکن است شما از چند گیاه مختلف به‌طور هم‌زمان استفاده کنید در حالی که این گیاهان در تضاد با یکدیگر هستند و اثرات مثبت هم را خنثی می‌کنند. همچنین مصرف بعضی از گیاه‌های دارویی برای افرادی با شرایط خاص محدودیت دارد. به‌طور مثال زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی قرار دارند؛ نباید گیاه‌های دارویی را بدون تجویز پزشکان مصرف کنند. این مسئله در مورد افراد دیابتی نیز صدق می‌کند. یکی دیگر از مزیت‌هایی که گیاهان دارویی دارند این است که این گیاهان نه‌تنها برای درمان بیماری‌ها، بلکه برای پیشگیری از بیماری‌ها نیز مناسب هستند. در حالی که به‌طور معمول داروهای شیمیایی که در داروخانه‌ها وجود دارند؛ فقط برای درمان هستند؛ اما داروهای گیاهی این قابلیت رادارند که بتوان از آن‌ها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های گوناگون نیز استفاده کرد.

آیا می‌توان از داروهای گیاهی بدون هیچ محدودیت استفاده کرد؟

شاید این سؤال ذهن افراد زیادی را به خود مشغول کرده باشد که آیا می‌توان بدون هیچ محدودیتی از داروهای گیاهی استفاده کرد. همه ما می‌دانیم مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشک داروهای شیمیایی، می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری داشته باشد؛ اما این مسئله چندان در مورد گیاه‌های دارویی صدق نمی‌کند؛ زیرا این گیاهان معمولاً فاقد عوارض جانبی هستند در حالی که داروهای شیمیایی عوارض جانبی فراوانی دارند. می‌توان گیاه‌های دارویی را به‌صورت روزانه مصرف کرد و حتی دم‌نوش‌های مختلف را جایگزین چای یا قهوه نمود؛ اما با این وجود بهتر است برای مصرف گیاه‌های دارویی حتماً با پزشک طب سنتی مشورت کنید؛ زیرا مصرف بعضی از گیاهان دارویی؛ برای زنان باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. همچنین باید گفت افرادی که به بیماری‌های زمینه‌ای و خاص مبتلا هستند نیز حتماً باید برای مصرف گیاهان دارویی با پزشک مشورت کنند و از مصرف خودسرانه گیاهان مختلف پرهیز کنند زیرا ممکن است بعضی از گیاه‌های خاص اثر منفی بر روی بعضی از بیماری‌ها داشته باشند. درنتیجه با مشورت با پزشک طب سنتی می‌توان بدون هیچ نگرانی از داروهای گیاهی استفاده کرد.